Λιπώδης διήθηση ήπατος και διαβήτης

Η λιπώδης διήθηση ήπατος είναι η συσσώρευση λίπους στα κύτταρα του συκωτιού. Μολονότι είναι μια από τις συχνότερες αιτίες χρόνιας ηπατοπάθειας συνήθως το ανακαλύπτουμε τυχαία κατά τον εργαστηριακό έλεγχο. Λόγω του κεντρικού ρόλου του ήπατος σε πολλές διαδικασίες του οργανισμού, το λίπος στο ήπαρ μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες όπως την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων και διαβήτη τύπου 2. Η σχέση μεταξύ της λιπώδους διήθησης του ήπατος και του διαβήτη τύπου 2 έχει μελετηθεί αρκετά. Περίπου το 80% των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη έχει λίπος στο συκώτι.

Οι έρευνες δείχνουν ότι η λιπώδης διήθηση ήπατος μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση προδιαβήτη και διαβήτη τύπου 2. Επειδή το ήπαρ παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα, η συσσώρευση λίπους καθιστά πιο δύσκολο τον έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης νηστείας. Επίσης, κάνει τον οργανισμό πιο ανθεκτικό στην ινσουλίνη, και επηρεάζει τα β κύτταρα στο πάγκρεας επιταχύνοντας την εμφάνιση του διαβήτη τύπου 2.

Συμπτώματα λιπώδους διήθησης ήπατος

Στις περισσότερες περιπτώσεις, το λιπώδες ήπαρ δεν προκαλεί αισθητά συμπτώματα. Ωστόσο, κάποιος μπορεί να αισθανθεί κουρασμένος ή δυσφορία ή ακόμα και πόνο στην άνω δεξιά πλευρά της κοιλιάς. Μερικοί άνθρωποι με λιπώδη ηπατοπάθεια αναπτύσσουν επιπλοκές, όπως ουλές στον ιστό του ήπατος που εμποδίζουν τη φυσιολογική λειτουργία του, γνωστή και ως κίρρωση.

Η κίρρωση μπορεί να οδηγήσει σε ηπατική ανεπάρκεια με πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και να προκαλέσει τα ακόλουθα συμπτώματα:

• μείωση όρεξης
• απώλεια βάρους
• αδυναμία
• κούραση
• ρινορραγίες
• φαγούρα στο δέρμα
• κιτρίνισμα του δέρματος
• ίκτερος
• κοιλιακό άλγος
• πρήξιμο στα πόδια
• σύγχυση

Αιτίες λιπώδους διήθησης ύπατος

Η λιπώδης διήθηση ύπατος αναπτύσσεται όταν το σώμα παράγει περίσσιο λίπος ή δεν μεταβολίζει το λίπος αποτελεσματικά. Όσο αυξάνεται το βάρος και η  περίμετρος της μέσης, τόσο αυξάνεται η συσσώρευση λίπους στο συκώτι. Το πλεονάζον λίπος αποθηκεύεται στα ηπατικά κύτταρα, όπου συσσωρεύεται και προκαλεί λιπώδης ηπατική νόσο. Η κακή διαχείριση του λίπους από το συκώτι οδηγεί στην παραγωγή των τριγλυκεριδίων από τις περίσσιες θερμίδες. Η κατάσταση γίνεται πιο επικίνδυνη όταν γίνεται υπέρβαση στη κατανάλωση αλκοόλ και φαρμάκων.

Ένας ή περισσότεροι από τους ακόλουθους παράγοντες μπορεί να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο:

• παχυσαρκία
• υψηλό σάκχαρο στο αίμα
• αντίσταση στη ινσουλίνη
• υψηλά επίπεδα λίπους, ειδικά τριγλυκερίδια

 
Οι λιγότερο συνήθεις αιτίες περιλαμβάνουν:

• εγκυμοσύνη
• απότομη απώλεια βάρους
• ορισμένα είδη λοιμώξεων, όπως η ηπατίτιδα C
• παρενέργειες από ορισμένους τύπους φαρμάκων
• έκθεση σε ορισμένες τοξίνες

 
Ορισμένα γονίδια μπορεί, επίσης, να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης λιπώδους διήθησης του ήπατος.

Λιπώδης διήθηση ήπατος και διαβήτης

Μεγάλο μέρος της αύξησης του επιπολασμού της λιπώδους διήθησης ήπατος οφείλεται στις επιδημιολογικές και παθοφυσιολογικές της συνδέσεις με το διαβήτη τύπου 2 και την παχυσαρκία. Ο επιπολασμός της λιπώδους διήθησης ήπατος σε παχύσαρκους ενήλικες με διαβήτη τύπου 2 εκτιμάται ότι είναι μεγαλύτερος από το 70%. Ο διαβήτης τύπου 2 χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση αντίστασης στις δράσεις της ινσουλίνης. Αυτή η ανωμαλία φαίνεται να οφείλεται στο συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Έχουν βρεθεί περίπου 40 γονίδια που συμβάλουν στον κίνδυνο εμφάνισης του διαβήτη τύπου 2. Ωστόσο, καθένα από αυτά μεμονωμένα έχει μικρή επίδραση. Οι σημαντικότεροι περιβαλλοντικοί παράγοντες είναι η αυξημένη πρόσληψη θερμίδων και η μειωμένη σωματική δραστηριότητα που συμβάλουν στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας και της αντίστασης στην ινσουλίνη.

Οι αλλαγές στο τρόπο πρόσληψης τροφής και άσκησης, που συχνά συνδέονται με την αυξανόμενη αστικοποίηση, οδήγησαν σε επιδημική αύξηση της παχυσαρκίας και του διαβήτη τύπου 2 τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη, πάνω από 400 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από διαβήτη παγκοσμίως. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των ατόμων, περίπου το 90%, έχουν διαβήτη τύπου 2. Σχεδόν άλλοι τόσοι άνθρωποι έχουν προ-διαβήτη, γεγονός που τους θέτει σε υψηλό κίνδυνο για την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2. Υπάρχει αυξημένος επιπολασμός της λιπώδους διήθησης ήπατος σε άτομα με προ-διαβήτη καθώς και σε διαβητικούς τύπου 2.

Επίσης, εκτός από τη συσχέτιση του διαταραγμένου μεταβολισμού της γλυκόζης, οι περισσότεροι ασθενείς με λιπώδης διήθηση ήπατος έχουν και άλλα κοινά χαρακτηριστικά με το μεταβολικό σύνδρομο. Μεταβολικό σύνδρομο υπάρχει με τη παρουσία οποιονδήποτε τριών από τα πέντε συμπτώματα: κοιλιακή παχυσαρκία, μειωμένη ανοχή στη γλυκόζη ή διαγνωσμένος διαβήτης, αυξημένα τριγλυκερίδια, χαμηλή καλή χοληστερίνη και αυξημένη αρτηριακή πίεση. Μελέτη σε άτομα με λιπώδη διήθηση ήπατος έχει δείξει ότι το 88% των ατόμων με στεατοηπατίτιδα είχε μεταβολικό σύνδρομο. Η  παθογένεση της λιπώδους διήθησης του ήπατος δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητή, αλλά η αντίσταση στην ινσουλίνη όπως και η παχυσαρκία φαίνεται να αποτελούν κρίσιμους παράγοντες.

Διάγνωση λιπώδους διήθησης ήπατος

Η διάγνωση της λιπώδης διήθησης ήπατος γίνεται από το γιατρό, αφού πάρει το ιστορικό του ασθενή, διενεργήσει κλινική εξέταση και παραπέμψει σε περισσότερες εξετάσεις.

Ιατρικό ιστορικό

Εάν ο γιατρός υποψιαστεί την ύπαρξη λιπώδους διήθησης ήπατος, πιθανότατα να ρωτήσει σχετικά με:

• το οικογενειακό ιστορικό
• τις συνήθειες του τρόπου ζωής, όπως κατανάλωση αλκοόλ
• τη κατάσταση υγείας
• φάρμακα που καταναλώνονται
• πρόσφατες αλλαγές στην υγεία

 
Εάν κάποιος παρουσιάζει κόπωση, απώλεια όρεξης ή άλλα ανεξήγητα συμπτώματα, καλό είναι να ενημερώσει το γιατρό του.

Κλινική εξέταση

Ο γιατρός θα ψηλαφίσει τη κοιλιακή χώρα του ασθενούς για να ελέγξει πιθανή φλεγμονή στο ήπαρ. Εάν είναι διευρυμένο, μπορεί να παρατηρηθεί. Ωστόσο, είναι δυνατόν το ήπαρ να έχει φλεγμονή χωρίς να είναι διευρυμένο και άρα δεν θα παρατηρηθεί κατά τη κλινική εξέταση.

Αιματολογικές εξετάσεις

Σε πολλές περιπτώσεις, διαγιγνώσκεται η λιπώδης διήθηση ήπατος όταν οι αιματολογικές εξετάσεις δείξουν αυξημένα ηπατικά ένζυμα. Αυτές οι εξετάσεις συνιστώνται σε περίπτωση που παρατηρηθούν συμπτώματα ηπατικής νόσου ή ως μέρος μιας συνηθισμένης αιματολογικής εξέτασης. Τα αυξημένα ηπατικά ένζυμα είναι ένα σημάδι φλεγμονής του ήπατος. Η λιπώδης διήθηση είναι μια πιθανή αιτία της φλεγμονής του ήπατος, αλλά δεν είναι η μόνη. Ο γιατρός σας, πιθανόν, να ζητήσει πρόσθετες εξετάσεις για την περαιτέρω διερεύνηση της φλεγμονής.

Απεικονιστική μελέτη

Ο γιατρός μπορεί να χρειαστεί μία ή και περισσότερες από τις παρακάτω απεικονιστικές εξετάσεις για να ελέγξει τα ποσοστά λίπους ή άλλα προβλήματα στο συκώτι:

• υπερηχογράφημα
• αξονική τομογραφία
• MRI

 
Επίσης, μπορεί να συστηθεί και ελαστογραφία του ήπατος(FibroScan). Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα χαμηλής συχνότητας για τη μέτρηση της δυσκαμψίας του ήπατος.

Βιοψία ήπατος

Η βιοψία ήπατος θεωρείται ο καλύτερος τρόπος για το προσδιορισμό της σοβαρότητας της ηπατικής νόσου. Είναι μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδος για να προσδιοριστούν οι εστιακές αλλοιώσεις του ήπατος.

Θεραπεία λιπώδους διήθησης ήπατος

Επί του παρόντος, δεν υπάρχει κάποια εγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή για τη θεραπεία της λιπώδης διήθησης ήπατος. Απαιτείται περισσότερη έρευνα για την ανάπτυξη και δοκιμή φαρμάκων. Σε πολλές περιπτώσεις, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βοηθήσουν στην αναστροφή της κατάστασης. Για παράδειγμα, ο γιατρός μπορεί να συστήσει: 

• περιορισμό ή αποφυγή αλκοόλ
• φυσική δραστηριότητα, όπως περπάτημα για να μειωθεί το σωματικό βάρος
• αλλαγές στη διατροφή

 
Σε περίπτωση επιπλοκών, ο γιατρός μπορεί να συστήσει πρόσθετες θεραπείες. Για παράδειγμα, η θεραπεία της κίρρωσης μπορεί να απαιτήσει:

• αλλαγές στο τρόπο ζωής
• φαρμακευτική αγωγή
• χειρουργική επέμβαση

 
Η κίρρωση μπορεί να οδηγήσει σε ηπατική ανεπάρκεια. Σε αυτή τη περίπτωση, μπορεί να χρειαστεί μεταμόσχευση ήπατος.

Διατροφή λιπώδους διήθησης ήπατος

Σε περίπτωση που κάποιος πάσχει από λιπώδη διήθηση ήπατος, θα πρέπει να προσαρμοστεί η διατροφή ώστε να ενισχύσει τη θεραπεία της νόσου και να μειώσει τον κίνδυνο επιπλοκών. Κάποιες συμβουλές μπορεί να είναι:

• μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, όπως φρούτα, λαχανικά, όσπρια και δημητριακά ολικής άλεσης
• περιορισμός στην κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων, όπως γλυκά, λευκό ψωμί και ρύζι
• μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών που βρίσκονται στο κόκκινο κρέας και σε πολλά ζωικά προϊόντα
• αποφυγή τρανς λιπαρών σε πολλά μεταποιημένα σνακ
• ελάχιστη κατανάλωση αλκοόλ

 
Ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει μια διατροφή με λιγότερες θερμίδες για την μείωση βάρους.

Παράγοντες κινδύνου

Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ ενέχει αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης λιπώδους διήθησης ήπατος. Επίσης, ενδέχεται να υπάρχει αυξημένος κίνδυνος στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• παχύσαρκοι
• αντίσταση στην ινσουλίνη
• διαβήτη τύπου 2
• σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
• εγκυμοσύνη
• ιστορικό ορισμένων λοιμώξεων, όπως ηπατίτιδα C
• λήψη ορισμένων φαρμάκων
• υψηλά επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων
• μεταβολικό σύνδρομο

 
Εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό λιπώδους διήθησης ήπατος, τότε κάποιος έχει περισσότερες πιθανότητες να την αναπτύξει και ο ίδιος.

Στάδια λιπώδους διήθησης ήπατος

Το λιπώδες ήπαρ μπορεί να εξελιχθεί σε 4 στάδια:

• απλό λιπώδες ήπαρ: υπάρχει συσσώρευση περίσσειας λίπους στο ήπαρ
• στεατοηπατίτιδα: εκτός από την περίσσεια λίπους, υπάρχει και φλεγμονή στο ήπαρ
• ίνωση: η φλεγμονή στο ήπαρ έχει προκαλέσει ουλές
• κίρρωση: οι ουλές στο ήπαρ είναι ευρέως διαδεδομένες

 
Η κίρρωση είναι μια δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση, η οποία μπορεί να προκαλέσει ηπατική ανεπάρκεια, ακόμα και μη αναστρέψιμη. Αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος που πρέπει να αποτρέψουμε την ανάπτυξη της.

Πρόληψη

Για την αποτροπή του λιπώδους ήπαρ και των πιθανών επιπλοκών του, είναι σημαντικό να ακολουθείται ένας υγιεινός τρόπος ζωής:

• περιορισμός ή αποφυγή αλκοόλ
• διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους
• διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και χαμηλή σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά και επεξεργασμένους υδατάνθρακες
• ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου, τριγλυκεριδίων και χοληστερίνης
• τουλάχιστον 30 λεπτά άσκησης τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας

 
Για καλύτερα αποτελέσματα, είναι σημαντικό να ακολουθείται η προτεινόμενη θεραπευτική αγωγή του γιατρού σας και ένας υγιεινός τρόπος ζωής.

Ενημερωθείτε για τα ιατρεία μας στον Άλιμο και τα Σεπόλια.

Διαβάστε έναν ενδιαφέρον Οδηγό για τα Δικαιώματα Διαβητικών Ασθενών.

Εάν σας άρεσε μοιραστείτε το με τους φίλους σας!